Son yıllarda finansal hizmetler sektörü, teknolojik gelişme ve dijital dönüşümün bir sonucu olarak dramatik değişimler yaşıyor. FinTech şirketlerinin finansal hizmetleri nasıl sundukları, müşterilerin finansal hizmetleri kullanma davranışları, müşteri beklenti ve tercihleri gibi konularda da değişimler açıkça görülmektedir.
ÖDEME KURULUŞLARININ HUKUKİ SORUMLULUKLARI:
Ödeme Kuruluşlarının hukuki sorumlulukları tayin edilirken kuruluşların ilişkide bulundukları taraflar göz ününde bulundurularak hukuki ilişkiler kıyaslamalı olarak ele alınmalıdır. Bu bağlamda ödeme kuruluşlarının;
1-Gönderen kişi ile,
2-Alıcı ile,
3-Kullanıcı ile olan sorunları ve sorumlukları birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmelidir.
Ödeme Kuruluşları ile Gönderen Arasındaki İlişki
Kuruluşların kimlik tanımlama prosedürünü gönderen tarafından belirtilen kimlik tanımlayıcıya uygun olarak gerçekleştirmesi durumunda bu işlem doğru yapmış kabul edilmektedir.
Hizmet kullanıcısı tarafından kimlik tanımlayıcıya ilave bilgiler vermiş olsa dahi, ödeme kuruluşu ödeme işleminin sadece kimlik tanımlayıcı ile gerçekleştirilmesinden sorumlu olmaktadır.
Ödeme emrini gönderenin verdiği ödeme işlemlerinde, gönderenin ödeme kuruluşu, ödeme işleminin düzgün bir şekilde yapılmasından gönderen kişiye kadar sorumludur. Gönderenin ödeme kuruluşu alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısının ödeme tutarını ödeme hesabına yasaya uygun bir şekilde aldığını kanıtlaması halinde, ödeme işleminin doğru gerçekleştirilmesinden alıcının ödeme kuruluşu sorumlu tutulmalıdır.
Gönderenin ödeme kuruluşunun sorumlu olduğu durumlarda, ödeme işleminin gerçekleşmemiş veya hatalı gerçekleşmiş kısmı, gecikmeden gönderene iade edilerek ve tutarın ödeme hesabından düşmüş olması durumunda ödeme hesabı eski haline getirir.
Ödeme Kuruluşları ile Alıcı Arasındaki İlişki:
Alıcının ödeme kuruluşu, kendi hesaplarına aktarılmasının ardı sıra ödeme işlemi tutarını derhal alıcının hesabına aktarır ve kullanımına hazır duruma getirir. Ödeme emrinin alıcı tarafından veya alıcı vasıtasıyla verildiği ödeme işlemlerinde alıcının ödeme kuruluşu ödeme emrinin yasaya uygun şekilde gönderenin ödeme kuruluşuna doğru olarak gönderilmesinden alıcıya karşı sorumludur.
Ödeme emrinin alıcı tarafından veya alıcı vasıtasıyla verildiği ödeme işlemlerinde, alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısının ödeme emrini gönderenin ödeme hizmeti sağlayıcısına doğru bir şekilde gönderdiğini kanıtlaması durumunda, ödeme işleminin doğru gerçekleştirilmesinden gönderenin ödeme kuruluşunun sorumlu tutulur.
Alıcının ödeme kuruluşunun sorumlu olduğu durumlarda, alıcının ödeme kuruluşu, ödeme işlemi tutarını zaman kaybetmeden alıcının hesabına aktararak kullanımına hazır duruma getirir.
Ödeme Kuruluşları ile Kullanıcı Arasındaki İlişki:
Kuruluşlar, işlemin gerçekleştirilmemesi veya hatalı gerçekleştirilmesi neticesinde ödeme hizmeti kullanıcısının ödediği faiz ve ücretlerin tazmini hususunda kendi ödeme hizmeti kullanıcısına karşı sorumludur.
Ödeme hizmeti kullanıcısı aracılığıyla belirtilen kimlik tanımlayıcının hatalı olması durumunda da ödeme işleminin gerçekleştirilmemesinden veya hatalı gerçekleştirilmesinden ödeme kuruluşu sorumlu olmamaktadır.
Ödeme Kuruluşlarının Diğer Yükümlülükleri:
Gönderenin ödeme kuruluşu, hatalı ödeme işlemine konu olan fonları geri almak maksadıyla gerekli işlemleri gerçekleştirir. Sözleşmede kararlaştırılmış olması sonucunda, ödeme kuruluşu fonun geri alınması maksadıyla, ödeme hizmeti kullanıcısından belli ücret talep edebilir.
Ödeme emrinin gönderen veya alıcı tarafından gerçekleştirilmeyen veya hatalı gerçekleştirilen ödeme işlemlerinde gönderenin ödeme kuruluşu, bu madde çerçevesinde sorumlu olup olmadığı gözetilmeksizin, talep edilmesi durumunda işlemin gerçekleştirilmemesinin veya hatalı gerçekleştirilmesinin sebeplerini tespit eder ve neticesini gönderene bildirir.
Ödeme Kuruluşlarının Tâbi Olduğu Hukuki Çerçeve:
6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” (Kanun) 27.06.2013 tarihinde 28690 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girilmiştir. Amacı temelde son yıllarda yaygınlaşan ödeme ve elektronik para sektörlerini kontrol altına almak olan Kanun, ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin hükümler içermektedir. Kanunun uygulanmasında ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri açısından T.C. Merkez Bankası (Banka), ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları açısından ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) yetkili kılınmıştır. Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak BDDK tarafından yayımlanan iki alt düzenleme bulunmaktadır. Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak 27.06.2014 tarihli ve 29043 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren BDDK düzenlemeleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ (“Tebliğ”)’den oluşmaktadır. Yönetmelikte, Türkiye’de faaliyet gösteren ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmişken; Tebliğde, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının Kanun kapsamındaki faaliyetlerinin ifasında kullandıkları bilgi sistemlerinin yönetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
İncelemek isterseniz: https://hukukvebilisim.org/fintech-hukuku/
Yazar: Ahmet Kaan Şahin
