İlgili kişi, 6698 sayılı KVKK kapsamında “kişisel verisi işlenen gerçek kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu sebeple, ilgili kişi kapsamına sadece gerçek kişiler girmektedir. Kişisel verilerin işlenmesi ise, “kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik olan ya da herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla elde edilmesi, kaydedilmesi, depolanması, muhafaza edilmesi, değiştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, açıklanması, aktarılması, devralınması, elde edilebilir hâle getirilmesi, sınıflandırılması ya da kullanılmasının engellenmesi gibi veriler üzerinde gerçekleştirilen her türlü işlem” olarak tanımlanmıştır. Bu yüzden, kanunda sayılan tüm fiillerle işlenen bütün gerçek kişiler, KVKK kapsamında ilgili kişi olarak sayılacaktır.
Veri Sorumlusu
Veri sorumlusu, KVKK’nın 3. maddesinde “kişisel verilerin işleme amaçlarını ve vasıtalarını belirleyen, veri kayıt sisteminin kurulmasından ve yönetilmesinden sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi” olarak ifade edilmiştir. Bu sebeple, ilgili kişilerin kişisel verilerinin işlenmesinden sorumlu olan; kişisel verilerin işlenme yöntemlerini, temellerini ve hedeflerini belirleyen ve kişisel verilerin belirlenmiş kriterlere göre düzenlenerek işlendiği kayıt sistemini kuran ve yöneten kişiler veri sorumlusudur. İlgili kişinin tersine, veri sorumluları hem gerçek kişi hem de tüzel kişi olabilmektedir. Bu yüzden, Türk tüzüğüne göre kurulan ve Türk Medeni Kanunu gereğince tüzel kişi olarak varsayılan bir limited şirket ya da bir vakıf veri sorumlusu olabilecekken, tüzel kişi olması nedeniyle ilgili kişi olarak sayılmayacaktır.
İlgili Kişiye Ait Haklar
KVKK’nın hedeflerinden birisi kişisel verilerin işlenmesinde öncelikle özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin gözetilmesidir. Bu hedefin sağlanabilmesi için, KVKK kapsamında ilgili kişilere birtakım haklar tanınmış ve bu haklara kanunun 11. maddesinde yer verilmiştir.
İlgili kişi, veri sorumlusuna başvurarak kendisiyle ilgili,
- Kişisel verilerinin işlenip işlenmediğini öğrenme,
- İşlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,
- İşlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
- Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,
- Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme,
- Kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme,
- 5 ve 6 bentleri uyarınca yapılan işlemlerin, kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
- İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,
- Kişisel verilerin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğraması hâlinde zararın giderilmesini talep etme,
haklarına sahiptir.
İlgili kişi, KVKK kapsamında yer alan ve yukarıda yer verilen haklarını, genel olarak veri sorumlusuna başvurarak kullanacaktır. Bu başvurunun temel gereklilikleri KVKK’nın 13. maddesinde ve 10 Mart 2018 tarihinde yayımlanan Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ kapsamında açıklanmıştır.
Veri Sorumlusuna Başvuru
Veri sorumlusuna yapılan başvuru, yazılı ya da KVK Kurulu’nun belirleyeceği diğer usullerle ücret ödemeden gerçekleştirilebilmektedir. Ancak, veri sorumlusunun başvuruya yazılı olarak verdiği yanıtın on sayfayı geçmesi ya da yanıtın USB bellek veya CD gibi aracılarla verilmesi sonucunda ilgili kişiden ücret talebinde bulunabilecektir. Başvurunun veri sorumlusunun kusurundan kaynaklanması hâlinde alınan ücretin iadesi yapılacaktır.
10 Mart 2018 tarihinde KVKK tarafından veri sorumlusuna başvuru yöntem ve temelleri hakkında bir bildiri yayımlanmıştır. Bildiri kapsamında, başvuru yöntemi ve başvuruda bulunması gereken bilgiler ifade edilmiştir. Bu sebeple, ilgili başvuru:
- Yazılı olarak,
- Kayıtlı elektronik posta (KEP) adresi, güvenli elektronik imza, mobil imza ya da ilgili kişi aracılığıyla veri sorumlusuna önceden aktarılan ve veri sorumlusunun sisteminde kayıtlı olan elektronik posta adresi vasıtasıyla veya
- Başvuru amacı için geliştirilmiş bir yazılım ya da uygulama vasıtasıyla veri sorumlusuna yapılabilmektedir.
İlgili kişi, başvuruyu Türkçe olarak yapmalıdır. Başvuruda, ad, soyad ve eğer başvuru yazılı ise imza, bildirime esas yerleşim yeri veya iş yeri adresi, varsa bildirime esas e-posta adresi, telefon ve faks numarası, T.C. vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancılar için uyruğu, pasaport numarası veya varsa kimlik numarası ile talep konusu gibi bilgilere yer verilmesi gereklidir. Aynı zamanda, konuyla ilişkili bilgi ve belgeler başvuruya dahil edilmelidir.
Veri sorumlusu, başvuruda yer alan talepleri otuz gün içinde sonuçlandırmakla sorumludur. Başvuru tarihi, yazılı başvurularda başvuru belgesinin veri sorumlusuna iletildiği, diğer başvurularda ise, başvurunun veri sorumlusuna iletildiği tarihtir.
Veri sorumlusu, talebi kabul edebilir ya da gerekçeleriyle birlikte reddedebilir. Yanıt yazısı, ilgili kişiye yazılı ya da elektronik olarak iletilecektir. Yanıt yazısında, başvuran kişinin adı ve soyadı, bildirime asıl yerleşim yeri veya iş yeri adresi, varsa bildirime asıl elektronik posta adresi, telefon ve faks numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancılar için uyruğu, pasaport numarası veya mevcutsa kimlik numarası, talep konusu ile veri sorumlusunun başvuruyla ilgili açıklamaları ve veri sorumlusu ya da temsilcisine ait bilgilerin bulunması gereklidir.
KVK Kuruluna Şikâyet
İlgili kişinin veri sorumlusuna gerçekleştirdiği başvurunun geri çevrilmesi, verilen yanıtın eksik bulunması ya da süresinde başvuruya geri dönüş yapılmaması halinde, veri sorumlusunun yanıtını öğrendiği tarihten itibaren otuz ve her durumda başvuru tarihinden itibaren altmış gün içinde KVK Kuruluna şikâyette bulunabilir. Şikâyette bulunmak için, başta veri sorumlusuna başvuru yapmak gereklidir. Aksi halde, yapılan şikâyet KVK Kurulu aracılığıyla geri çevrilecektir.
KVK Kuruluna şikâyet yazılı ve elektronik olarak gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, vâsi ve vekillerin elektronik ortamdan şikâyette bulunmasına izin verilmemiştir. Bu nedenle, vâsi ve vekiller şikâyetlerini yazılı olarak iletebilecekler.
Yazılı şikâyet, Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanuna dahildir ve bu yüzden şikâyette ilgili kişinin adı-soyadı, imzası, işyeri veya ikametgâh adresi ile şikâyet konusunun bulunması gerekmektedir. Eksik bilgi olması sonucunda yapılan şikâyet işleme koyulmayacaktır.
Şikâyet Modülünün kullanılabilmesi için, başta e-Devlet Kapısı Kimlik Doğrulama Sistemi’nde bir kullanıcı oluşturulması ve sonra kullanıcı bilgilerinin eksik bilgiye yer vermeden doldurulması gerekmektedir. Şikâyet, modül vasıtasıyla kullanıcı bilgileri doldurulduktan sonra oluşturulabilecektir.
KVK Kurulu, şikâyet üzerine talebi tetkik ederek ilgililere bir yanıt iletecektir. Ayrıca, şikâyet tarihinden itibaren altmış gün içerisinde yanıt verilmezse talep geri çevrilmiş sayılacaktır. Şikâyet üzerine yapılan tetkik sonucunda, bir aykırılık saptanması hâlinde, saptanan hukuka aykırılıkların veri sorumlusu aracılığıyla çözülmesine karar verilecek ve bu karar ilgililere bildirilecektir. Bu karar, bildiriden itibaren veri sorumlusu tarafından geç kalmadan ve en geç otuz gün içerisinde gerçekleştirilecektir.
Tazminat Hakkı ve Diğer Talepler
KVKK’nın 14. maddesinin 3. fıkrasında, kişisel hakları çiğnenenlerin genel yargılara göre tazminat ayrıcalıklarının saklı olduğu aktarılmıştır. 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 58’inci maddesinin 1’inci fıkrasında “Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.” yargısı yer almaktadır. Bunun yanında, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 25. maddesinin 3. fıkrasına göre hukuka aykırı olarak kişilik hakkı ihlal edilen kişinin “maddî ve manevî tazminat istemleri ile hukuka aykırı saldırı dolayısıyla elde edilmiş olan kazancın vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kendisine verilmesine ilişkin istemde bulunma hakkı saklıdır.” şeklinde ifade edilmiştir. Bu yüzden kişisel verilerinin korunması hakkı ve diğer kişilik hakları zarara uğrayan ilgili kişi, veri sorumlusundan maddi tazminat ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.
İlgili kişi, veri sorumlusunun kamu kurum ve kuruluşu olması halinde idare mahkemelerinde; veri sorumlusunun gerçek kişi ya da özel hukuk tüzel kişisi olması halinde hukuk mahkemelerinde açacağı dava ile maddi ve manevi tazminat talep edebilecektir. KVKK kapsamında belirlenen şikâyet yöntemi ile tazminat talebinde bulunamamaktadır. Bu konu, Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 16/01/2020 tarihli ve 2020/43 sayılı kararında, “İlgili kişinin başvurusunda manevi zarara uğradığı yönünde bir iddia ve buna ilişkin bir tazminat talebinin söz konusu olduğu dikkate alınarak, … söz konusu talebini genel mahkemeler huzurunda kullanması gerektiğinden, bu hususta Kanun kapsamında Kurul tarafından tesis edilecek bir işlem bulunmadığına, … karar verilmiştir.” şeklinde aktarılmıştır.
Tazminat talebinin beraberinde, kişisel verileri korunması ile hakları ihlal edilen ilgili kişi, Türk Medeni Kanunu’nun 24. ve 25. maddeleri gereğince, mahkemeden saldırı riskinin engellenmesini, devam etmekte olan saldırının sonlandırılmasını, sonlandırılmış olsa bile etkileri süren saldırının hukuka aykırılığının saptanmasını talep edebilir. Bununla birlikte, ilgili kişi düzeltmenin veya kararın üçüncü kişilere tebliğ edilmesi ya da yayımlanması isteğinde de bulunabilir.
KVKK kapsamında yürütülen KVK Kuruluna şikâyet yolunun yerine, tazminat ya da diğer taleplerle mahkemeye başvurabilmesi için veri sorumlusuna başvuru yapması zorunlu değildir. Mesela, kişisel verilerinizin sizin bilginiz haricince ele geçirilmesi ve kullanılması sonucunda, doğrudan veri sorumlusuna başvurarak kişisel verilerinizin kullanımının sonlandırılması ve kişisel verilerinizin silinmesini, yok edilmesini veya anonim hâle getirilmesini isteyebileceğiniz gibi, Türk Medeni Kanunu’nun 25. maddesi gereğince mahkemeye başvuru yaparak, mahkemeden kişisel verilerinizin kullanımının sonlandırılması talebinde bulunabilirsiniz.
